KULAK, BURUN VE BOĞAZ DOKTORU SONER KADIKÖYLÜ
Lenf Bezi Büyümesi
Nedir?
Tonsiller (bademcikler) ise boğazın her iki yanında yerleşen iki adet lenfoid dokudur. Özellikle ilk 3 yaş içinde hava yolu ile gelecek mikroplara karşı savunmada rol oynarlar. Gerekli olduğu takdirde 3 yaş ve üzerinde yapılan bademcik ameliyatının vücut savunma sistemi ve sağlık üzerinde olumsuz bir etki yapmadığı bilinmektedir.
Bademcik büyümesi üst solunum yolunu daraltacak boyuta ulaştığında horlama ve apne ile uykuda nefessiz kalma gibi ciddi sorunlar meydana gelebilir ve buna bağlı kalp yetmezliği (kor pulmonale) ortaya çıkabilir.
Bademciklerin iltihaplanmasına neden olan en sık mikroplar A grubu beta hemolitik streptokoklardır. Geçirilen bademcik enfeksiyonları sonrasında vücutta gelişen uygunsuz bağışıklık sistemi yanıtları sonrasında ortaya çıkan antikorlar eklem iltihabı ve kalp kapakçığı zedelenmesi (akut romatizmal ateş), böbrek iltihabı (glomerülonefrit) ve hareket bozuklukları (sydenham koresi) gibi çok ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Ameliyatın Kesinlikle Gerekli Olduğu Durumlar
– Sık geçirilen (tekrarlayan) ateşli bademcik iltihabı atakları: Klasik olarak son 3 yıl içerisinde her bir yılda en az 3, son iki yıl içerisinde her bir yılda en az 5 ve son bir yılda en az 7 kez tonsillit atağı geçirmiş olmak şeklinde tanımlanmıştır.
– Apne (uykuda nefes durması)
– Akciğer (alveolar hipoventilasyon) ve kalp yetmezliğine (kor pulmonale) yol açan solunum tıkanması
– Yutma güçlüğü
-Tonsil dokusunun tek taraflı büyümesi (lenfoma veya başka habis hastalıkların belirtisi olabileceğinden
– Bademcik çevresinde abse (peritonsiller abse) oluşma öyküsü
– Bademciğe ait kötü huylu tümör şüphesi
– Kontrol edilemeyen bademcik kanaması
Ameliyatın Gerekli Olduğu Diğer Durumlar
– Sık bademcik iltihabına bağlı olarak ateşli havale geçirme öyküsü
– Boğaz kültürünün sürekli (+) olması: mikrop taşıyıcılığı durumu
– Kulakta sık sıvı birikimi (tekrarlayan otitis media, efüzyonlu otitis media)
– Büyüme gelişme geriliği
– Bademcik kist ve taşları
– Diş ve çenede gelişimsel bozukluklar
– Büyüme ve gelişme geriliği
– Konuşma bozuklukları
Bademcik ve geniz etinin vücudun mikroplara karşı savunmasında rolü vardır. Ancak bademcik ve geniz eti ameliyatı sonrası vücutta bu dokuların yerine görev yapacak çok fazla dokunun bulunması nedeniyle uzun vadede bağışıklık sisteminde olumsuz bir etki ortaya çıkmamaktadır.
Bademcikler 3 yaşından sonra alınabilir. Ancak uyku esnasında ciddi nefes durma atakları izleniyorsa ameliyat daha erken yaşta geciktirilmeden yapılmalıdır.
Ameliyatlarda Kullanılan Teknikler
Soğuk bıçak yöntemi
En sık uygulanan yöntemlerden biridir. Tonsil kapsülü ile etraf dokular bıçak, makas veya disektör yardımı ile ayrılır ve bademciğin en alt kısmı ise tonsil snare denilen aletlerle kesilir. Bademcik çıkarıldıktan sonra kanamalar bağlama veya koter yöntemi ile kontrol altına alınmaktadır.
Termal welding yöntemi
Dokular direkt termal enerji ve basınç ile koagüle ve diseke edilir.
Elektrokoter yöntemi
Elektrim akımı ile dokuların denatüre edilmesi prensibine dayanır. Monopolar veya bipolar şekilde uygulanabilmektedir. Monopolar koter ile intrakapsüler veya ekstrakapsüler tonsillektomi yapılabilir. Bipolar koter ise sıklıkla ekstrakapsüler tonsillektomi de kullanılmaktadır. Elektrokoter yöntemi ile cihaz uçlarında çok yüksek ısı (400-600 derece) oluşmaktadır. Oluşan ısı dokuyu kesmekte ve kan damarlarını tıkamaktadır. Monopolar koterlerde akım cerrahi alet ile hastanın sıklıkla bacağına yapıştırılan koter plağı arasında olmaktadır. Cerrahi aletin ufak bir temas alanı olduğu için ısınma aletin uç kısmında yoğunlaşmaktadır. Bipolar koterde ise akım iki ucu bulunan cerrahi aletlerin iki ucu arasında olmaktadır.
Lazer yöntemi
Karbondioksit lazer, potasyum titanil fosfat (KTP) lazer ve kontakt diot lazer tonsillektomide en sık kullanılan yöntemlerdir. Enerji fiberoptik bir kablo ile dokuya iletilir ve dokuyu ayırmada ve damarları koagüle etmede kullanılır.
Her tekniğin ameliyat süresi, maliyet, ameliyat sonrası görülen ağrı ve kanama gibi faktörlere farklı etkileri mevcuttur.
Dipnot; Bazen hastalar ameliyattan birkaç gün sonra doktora başvurarak bademcik bölgesinde iltihap geliştiğinden yakınırlar. Bu genellikle bademcikler alındıktan sonra o bölgede beyaz bir örtü oluşturan iyileşme dokusunun hastayı yanıltmasıdır.
Ameliyat Sonrası Beslenme
1 ve 2. gün: İlk gün berrak sıvılar ile beslenmek gerekir, zira küçük dildeki ödem yutkunmayı zorlaştıracaktır. Özellikle küçük çocuklarda sıvı eksikliğine bağlı sorunlar hızla gelişebilir, bu nedenle sık sık ve günde 2 litre kadar sıvı alınması teşvik edilmelidir. Alınacak sıvıların boğazı yakmaması için limon veya portakal gibi asitli aroma içermemesi gereklidir; sıvılar ılık veya tercihan soğutulmuş olarak alınmalıdır.
Su, soğuk süt, soğuk ayran, dondurma, milkshake, buzlu slash içecek (popsicle), tanesiz ve berrak et suyu çorba verilir. Dondurmanın tanesiz ve katkısız olmasına dikkat edilmelidir.
3. ve 4. gün: Patates püresi, Elma, muz veya armut gibi meyvelerin püresi, puding, jöle, sütle ıslatılmış bebe bisküvisi eklenebilir. İçeriğinde asitli aroma bulunmayan sakız çiğnenmesine başlanabilir. Çiğneme ile yapılan çene ve yutak hareketleri ödemin azalmasına yardımcı olur.
5. gün: peynir, ekmek içi, pilav, makarna, köfte ve tavuk gibi besinlere geçilebilir. Besinlerin sert kenarlı ve küçük dağılabilir taneli olmamasına dikkat edilmelidir. Gerekirse ezerek püre haline getirmek veya blenderdan geçirmek uygun olabilir.
İyileşme tamamlanana kadar sıcak, asitli, baharatlı, sert ve/veya kırıntılı yiyecekler alınmamalıdır. İyileşme tamamlandıktan sonra çiğ olarak meyve ve sebze tüketilebilir.
- Selenium Retro 9, Ataköy 7-8-9-10. Kısım Mah, D-100 Güney Yan Yolu, A Blok, No: 16, Kat: 2 Daire: 3, Bakırköy/İstanbul,